Aandelen Eneco, verkopen of niet

Volgende week bespreekt de Gemeenteraad de eventuele verkoop van de aandelen van Eneco die de Gemeente in bezit heeft. Een goed idee?  De PvdA vind van niet.

In de negentiende eeuw zorgden gemeentelijke nutsbedrijven voor de levering van gas en elektriciteit. Uit die bedrijven is in 1995 Eneco ontstaan. Nog steeds zijn de aandelen van Eneco in handen van 53 Nederlandse gemeenten. Ook Uithoorn bezit aandelen: 0,67 %. Met een geschatte (verkoop)waarde van  €16 tot 20 miljoen. Uithoorn ontvangt daarover jaarlijks dividend van € 680.000. De helft daarvan komt van netwerkbedrijf Stedin, dat niet verkocht mag worden. Begin dit jaar is de Eneco holding opgesplitst in Eneco en Stedin.

Eneco is een bedrijf met een duurzame strategie. Eneco bouwt windparken op land en op zee,  zorgt voor warmte en zonne-energie, biomassa uit afvalhout. De treinen van NS rijden op de energie van windpark Eneco Luchterduinen, warmte uit afvalverwerking van AVR gaat naar plaatsen in de omgeving. (indirect draagt ons Uithoorns afval daar dus aan bij.) In de bio-energiecentrale Bio Golden Raand worden houtsnippers van afvalhout omgezet in groene stroom. Dit zijn slechts enkele voorbeelden van projecten waarmee Eneco bijdraagt aan de energietransitie en de duurzaamheidsdoelstellingen van de overheid. Zonder deze bijdrage van Eneco zullen die doelen niet behaald worden. Dit alles is mogelijk omdat de aandeelhouders, de gemeenten,  Eneco de ruimte geven voor een gezonde bedrijfsvoering met een flink eigen vermogen en een duurzame lange termijn strategie.

Veel gemeenten willen de aandelen nu verkopen. Ons College stelt voor Uithoorns aandelen ook te verkopen. De Partij van de Arbeid is daar tegen. Bij verkoop aan een private partij komt het dividend ten goede aan privaat kapitaal, en wordt de aandeelhouderswaarde leidend. We kennen genoeg voorbeelden van bedrijven die met schulden behangen, leeggehaald, opgesplitst en doorverkocht zijn. Eneco is een aantrekkelijke prooi. Een beding bij verkoop van vijf jaar duurzame koers is voor investeerders geen enkel probleem. Vijf jaar is zo voorbij.

Het College wil de aandelen verkopen met het argument: geen taak voor Gemeente. Dat is een opvatting, geen feit. Het is het adagium van de terugtredende overheid, ten gunste van de markt. De vraag is of we daar als samenleving gelukkiger van worden en of onze inwoners er iets mee opschieten. De wethouder zegt: “andere partijen kunnen het ook, daar is de overheid niet voor nodig”. Misschien, maar die partijen zijn daar op geen enkele manier aan te houden, en hun doelstelling is financieel rendement, niet het dienen van het publiek belang. In het raadsvoorstel wordt het publiek belang gedefinieerd als: “een maatschappelijk belang waarvan de overheid zich de behartiging aantrekt op grond van de overtuiging dat dit belang anders niet goed tot zijn recht komt”.  Dit citaat komt van de Wetenschappelijk Raad voor het Regeringsbeleid uit 2000. Van zeventien jaar geleden, jaren van Paars, de privatiseringen en het marktdenken.

Tien jaar later heeft de SER een advies uitgebracht over overheid en markt, met een iets andere toon. Noem het maar voortschrijdend inzicht. Over publiek belang zegt het: “publieke belangen zijn belangen waarvan de behartiging voor de samenleving als geheel wenselijk is en die de politiek zich om deze reden aantrekt“. En: “Er zijn situaties waar de uitkomsten van volledig vrije marktwerking tot inefficiënte dan wel ongewenste resultaten leiden, zodat een vorm van overheidsingrijpen wenselijk is, zoals : kenmerken van de sector en van de desbetreffende activiteiten die het risico van marktfalen in zich bergen”. Wat ons betreft is het risico van marktfalen van toepassing in het geval Eneco. Marktpartijen zijn immers niet gehouden aan de duurzame koers, die zo belangrijk is voor de duurzaamheidsdoelen van Nederland. Men zal tegenwerpen dat het kleine aandeeltje van Uithoorn hier geen zoden aan de dijk zet. Nee, maar als iedereen zo redeneert waar het een bedreiging als klimaatverandering betreft, dan zal die dijk uiteindelijk bezwijken. En vele kleintjes maken groot, er zijn immers meer gemeenten die de aandelen niet verkopen dan gedacht werd.

Het geld:

Voorzitter Hazen (VVD) zei bij de commissiebehandeling “als alles goed gaat met dit voorstel zal straks in Uithoorn het geld tegen de plinten klotsen.” Zijn partijgenoot zag het geld mogelijk al in een parkeergarage verdwijnen. Zuiniger types willen er schulden mee aflossen. Afijn, iedere partij heeft wel een verlanglijstje. Zeker in verkiezingstijd is het geweldig om cadeautjes te kunnen uitdelen van gemeenschapsgeld.

Let wel. Als het geld wordt uitgegeven ontstaat er een gat op de begroting van zo’n   € 340.000, elk jaar. Dat is veel geld. We hebben bij bezuinigingsrondes gezien dat zelfs het schrappen van een post van € 20.000 al moeilijk en pijnlijk kan zijn. Dekking door incidentele baten of stijging  van het gemeentefonds zoals het College voorstelt is financieel ongezond en kan ten koste gaan van waardevolle voorzieningen. En als er al meevallers verwacht worden, dan is het verstandiger om daar leningen mee af te lossen of leuke dingen te doen, in plaats van een stabiele inkomstenbron om zeep te brengen. En bedenk, het gaat nu wel iets beter, maar er zullen ook weer tegenvallers komen. Als de raad dan onverhoopt toch besluit het tafelzilver te verkopen doe het dan gefaseerd, ga niet voor de hoogste bieder en zorg dat het geld duurzaam rendeert. Anders hebben we eenmalig feest, en daarna een onvermijdelijke kater.

• Inmiddels heeft de meerderheid van de Gemeenteraad van Uithoorn helaas het voorstel tot verkoop van de aandelen Eneco gesteund. Na de verkiezingen in maart zal een definitief besluit genomen worden over de eventuele verkoop. Dan is er meer duidelijk over de voorwaarden en de opbrengsten.

PvdA Uithoorn/De Kwakel

Els Gasseling – fractievoorzitter