De luchtvaartnota: onverantwoord vliegen naar 2050

Op 2 juli heeft de gemeenteraad van Uithoorn de zienswijze vastgesteld op de luchtvaartnota van het kabinet. Lees hier de bijdrage van de Partij van de Arbeid aan het debat:

Onze eerste reactie op de concept Luchtvaartnota was een sterk gevoel van teleurstelling. De nota verscheen midden in de coronacrisis en wij genoten, ondanks alles, van de streeploos blauwe lucht en de ongekende stilte zonder vliegtuiggebulder. Als het toch eens zo kon blijven… De luchtvaartnota maakte korte metten met die droom. Als vanouds wordt er gekozen voor groei, onder boterzachte en onuitgewerkte voorwaarden. Een keuze gebaseerd op de afweging van publieke belangen, zo wordt gesteld.

Rampscenario

Het komt ons voor als vooral dienstbaar aan het luchtvaartbelang, een commerciële sector die al tientallen jaren een haast onaantastbare status heeft in Nederland. Schiphol kan groeien naar zo’n 600.000 vluchten in 2030 en 800.000 in 2050 in het “optimistische” scenario. Dat dat rampscenario’s zijn voor onze leefomgeving hoef ik u niet uit te leggen. De schadelijke neveneffecten worden ondervangen door bio kerosine, elektrisch vliegen, CO2 compensatie, geluidsadaptief bouwen, verbetering van de veiligheid, het aanpassen van regels, leefbaarheidsprojecten, goede voorlichting en klachtenafhandeling, participatie, afspraken over hinderbeperking, versoepeling van de bouwbeperkingen en nog zo wat. Daarvoor zijn nog wel veel haalbaarheidsonderzoeken nodig, waarvan de uitkomsten uiteraard nog niet bekend zijn, maar waarvan al wel vaststaat dat die uitkomsten de ruimte voor groei en het perspectief voor de luchtvaart zeker niet in de weg zullen staan.

Alsof er geen klimaatcrisis bestaat, terwijl omwonenden al jaren ernstige en toenemende hinder en gezondheidsschade ervaren, de natuur en de biodiversiteit in een beroerde staat zijn, de luchtkwaliteit slecht is en er in de randstad bijna nergens meer gebouwd kan worden door teveel lawaai. Alsof het maatschappelijk debat niet is gekanteld, zeker na de Coronacrisis. Alsof grenzen aan de groei niet bestaan. Alsof “niet alles kan”: wel opgaat voor de boeren, de bouw, het wegverkeer, maar niet voor de luchtvaart. Waar klimaatdoelen behendig ontweken worden door een beroep te doen op de internationale status van de luchtvaart. Waar duurzaamheid alleen bereikt kan worden door groeien waar stille en schone vliegtuigen bestaan. Om moedeloos van te worden. Maar moedeloosheid kunnen wij ons niet permitteren, want de leefbaarheid van onze wijken en de gezondheid van onze inwoners is in het geding.

Luchtvaart nota afgewezen

Daarom is de Partij van de Arbeid blij met de zienswijze van de BRS, de 4 provincies en 56 gemeenten in de omgeving van Schiphol. Wij zijn blij dat deze gemeenten en provincies elkaar hebben gevonden in het afwijzen van het sectorale karakter van de nota, waarin de balans veel te ver doorslaat naar het luchtvaartbelangen feiten gewoon genegeerd worden. In deze zienswijze wordt de nota op vriendelijke maar doeltreffende wijze en met kennis van zaken gefileerd. Hulde aan de opstellers. Onze eigen gemeentelijke zienswijze doet er nog een schepje bovenop. De kernboodschap is volstrekt helder: de zorg dat de combinatie van groei van de luchtvaart en afname van geluidsbelasting onrealistisch is, wordt verder aangewakkerd. Het proces van de afgelopen jaren geeft ons geen vertrouwen over toezeggingen met een open einde. Voor Uithoorn geldt: eerst zien dan geloven.

Het is ongehoord dat er alweer nieuwe groeiplannen worden gepresenteerd, terwijl de vorige afspraken nog niet eens wettelijk zijn vastgelegd. Er is nog steeds geen MER, we hebben geen kans gehad om bezwaar te maken tegen de gevolgen van de groei naar de 500.000 vliegbewegingen en het daarvoor ingevoerde Nieuwe Normen en handhavingsstelsel, wat zo desastreus heeft uitgepakt voor onze omgeving. Het wordt anticiperend gehandhaafd en hup, door, zegt de minister. Dat zou inderdaad ongehoord zijn, als het niet ging om Schipholbeleid, want daarin is deze handelswijze niet ongewoon. Oud minister Winsemius noemde dat Schiphollen, geschiphold worden. Elke keer worden er nieuwe afspraken gemaakt, en weer nieuwe afspraken, en weer nieuwe afspraken waarbij een ding vaststaat, namelijk dat de bewoners er op achteruit gaan. Dat Schiphollen, voorzitter, moet maar eens afgelopen zijn!

Aanbevelingen

Hoe kan het dan beter? In april 2019 heeft de raad voor de leefomgeving en infrastructuur een advies uitgebracht over luchtvaartbeleid. De minister heeft daar selectief in gewinkeld. Zij kan beter alle aanbevelingen overnemen. Bijvoorbeeld:

• behandel de luchtvaart als een normale bedrijfstak-stuur op duidelijke grenswaarden
• ontwikkel een norm voor vliegtuighinder die de werkelijk ervaren hinder weergeeft
• pas het alara beginsel toe, wat leidt tot zo weinig mogelijk negatieve milieu effecten
• reduceer de CO2 uitstoot, breng ook de luchtvaart onder het Parijs akkoord
• zorg voorvertrouwen door strikte handhaving en sanctionering
• zorg dat de vervuiler betaalt, en besteed aandacht aan beïnvloeding van reizigersgedrag.

“De mensen willen vliegen” zoals de minister steeds zegt, is natuurlijk een kulargument. Stuur op bereikbaarheid en heroverweeg daarbinnen de netwerkkwaliteit. Zulk beleid zal eerder leiden tot krimp van de luchtvaart dan tot groei. Meer treinen, minder vliegen. Even wennen, maar het kan. Inmiddels hebben zakelijke reizigers het online vergaderen grotendeels omarmd, en lijkt het aanjagen van goedkoop massatoerisme toch echt op zijn retour. Een fietsvakantie door Nederland is ook leuk. Tot slot voorzitter, ik zei het al, wij zijn blij met de voorliggende zienswijzen. Op de inhoud zal ik verder niet ingaan, die spreekt voor zich en daar staan wij volledig achter. De inzet van de raadswerkgroep en het schipholteam van de gemeente lijkt vruchtbaar te zijn, dat is goed om te zien. De onafgebroken inzet en kennis van bewoners en bewonersorganisaties zijn daarbij van onschatbaar belang. Dank daarvoor aan alle betrokkenen. Laten wij vooral doorgaan met elkaar te vinden en te versterken. Het vervolgproces rond de luchtvaartnota blijft spannend, dit is maar een klein stapje. Uiteindelijk is het aan de Tweede Kamer om te beslissen over de toekomst van de luchtvaart in Nederland en daarmee over de leefbaarheid in onze gemeente. Waarschijnlijk pas na de volgende verkiezingen. De inzet iedereen blijft nodig, met name de lobby naar Den Haag is belangrijk en moeten wij vooral voortzetten. Vanuit bijna alle hoeken klinkt nu kritiek op de koers van de minister, dat stemt voorzichtig hoopvol.

Els Gasseling

• Het raadsdebat is terug te zien op: https://uithoorn.notubiz.nl/vergadering/750752/Gemeenteraad%20-%20extra%2002-07-2020
• Voor de zienswijze van de gemeente Uithoorn zie: https://api.notubiz.nl/documents/8946403/1/file?version=2.0.0&open=browser&token=
• Voor de zienswijze van de BRS zie: https://api.notubiz.nl/documents/8946429/1/file?version=2.0.0&open=browser&token=